Τετάρτη 19 Οκτωβρίου 2011

Ὁ ρόλος τοῦ καπνοῦ στήν ἐξέλιξη τῆς Παλιᾶς Πόλης τῆς Ξάνθης.

Καλλι­τε­χνική συσκευασία (καλούπωμα καί γῦρος) φύλλων καπνοῦ τῆς Ξάνθης καί τῆς πεδιάδας της. Ὁ καπνός τῆς Ξάνθης συχνά χαρακτηρίζονταν ὡς καπνός τῆς Γενισέας. (Φωτογραφία τοῦ 1905)

).  Ἡ βιομηχανική περιοχή τοῦ καπνοῦ στήν Ξάνθη σέ φωτογραφία τοῦ 1936

Διακοσμητικό γλυπτό ἐπιστέγασμα στό κλειδί τοῦ τόξου παραθύρου κτίσματος τῆς Γενισέας, χρονολογούμενο ἀπό τό πρῶτο μισό τοῦ 19ου αἰώνα.

). Λεπτομέρειες κτίσματος τῆς Γενισέας πού χρονολογεῖται μᾶλλον ἀπό τό πρῶτο μισό τοῦ 19ου αἰώνα πρίν τήν παρακμή της. Χαρακτηριστική εἶναι ἡ χρήση τῆς πέτρας τοῦ λατο­μείου τῆς Μάνδρας τῶν Ἀβδή­ρων.  (Φωτογραφία τοῦ 2006).



Ἡ καλλιέργεια τοῦ καπνοῦ εἰσήχθη στήν Ὀθωμανική Αὐτοκρατορία κατά τά τέλη τοῦ 16ου αἰώνα. Ἡ καλλιέργεια αὐτοῦ τοῦ ἀμερικανικῆς καταγωγῆς προϊόντος μαρτυρεῖται ἤδη ἀπό τή δεκαετία τοῦ 1620 στόν θρακικό χῶρο. Ἡ περιοχή τῆς Ξάνθης ἔγινε γνωστή ἀπό τόν 17ο αἰῶνα ὡς κέντρο παραγωγῆς ἐκλεκτῆς ποιότητας καπνοῦ. Ἡ Γενισέα ἐπιβεβαιώνεται ὡς ἡ περιοχή ἡ ὁποία παράγει τήν ἐκλεκτότερη ποικιλία. Τό προϊόν ἦταν τόσο ὀνομαστό, ὥστε κατεργασμένο νά ἐξάγεται ἀπό τά λιμάνια τοῦ Πόρτο Λάγος καί τῆς Καβάλας σέ ὅλη τήν Εὐρώπη, ἄν καί ἡ κύρια ἀγορά ἦταν αὐτή τῆς Κωνσταντινούπολης.
Ἡ Ξάνθη, μιά τυπική περιφερειακή κωμόπολη, χαρακτηρίζεται μέχρι τά μέσα τοῦ 19ου αἰώνα ἀπό τήν ὑπανάπτυκτη ἀγροτική οἰκονομία τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας. Ὡστόσο, τήν ἴδια ἐποχή ἡ Ὀθωμανική Αὐτοκρατορία ἐνσωματώνεται στήν περιφέρεια τοῦ παγκόσμιου οἰκονομικοῦ συστήματος ὡς προμηθευτής πρώτων ὑλῶν καί ὡς εἰσαγωγέας προϊόντων τῶν δυτικῶν χωρῶν. Ἡ ἄνοδος τοῦ ρωμαίικου παροικιακοῦ κεφαλαίου μέ πόλο τήν Κωνσταντινούπολη καί ἡ θέση της πόλης στό κέντρο μιᾶς καπνοπαραγωγικῆς περιοχῆς μετέβαλαν τό οἰκονομικό ρόλο τῆς πόλης καί τήν ἐνέταξαν σέ μιά εὐρύτερη οἰκονομική πραγματικότητα. Ἡ μεγάλη ἐποχή τῆς πόλης συμπίπτει κατά τό δεύτερο μισό τοῦ 19ου αἰώνα μέ τήν ἔντονη ζήτηση τῶν ἀρωματικῶν καπνῶν τῆς Ἀνατολῆς. Ἡ καλλιέργεια καί ἡ ἐμπορία τοῦ καπνοῦ συμπληρώνεται μέ μεταποιητικές δραστηριότητες. Ἐργοστάσια καί ἀποθῆκες ἀνεγείρονται. Ὁ καπνός ἐξάγεται ἡμικατεργασμένος, μετά ἀπό περίπλοκες διαδικασίες, γιά τίς ὁποῖες ἀπαιτοῦνται  κτηριακές ἐγκαταστάσεις καί ἄφθονη ἐργατική δύναμη, ἡ ὁποία ἀντλεῖται ἀπό τούς ρωμαίικους πληθυσμούς. Τήν ἴδια ἐποχή ἡ παρακμή τῆς Γενισέας ἐπιτρέπει στήν Ξάνθη νά γίνει τό κέντρο τῆς παραγωγῆς τοῦ καπνοῦ. Ἐμφανίζονται ἔμποροι μέ κοσμοπολίτικη νοοτροπία καί μέ διεθνεῖς διασυνδέσεις πού ταξιδεύουν στή Θεσσαλονίκη, τήν Κωνσταντινούπολη καί τήν Κεντρική Εὐρώπη. Καραβάνια ἀπό καμῆλες, βαριά φορτωμένες μέ δέματα καπνοῦ, ξεκινοῦν ἀπό τήν πόλη γιά τά μεγάλα κέντρα τῶν Βαλκανίων˙ στήν ἐπιστροφή τους οἱ καμῆλες μεταφέρουν στήν Ξάνθη τά προϊόντα τοῦ συρμοῦ τῆς ἐποχῆς ἐκείνης. Ἡ μακρινή καί ἐπαρχιακή Ξάνθη βρίσκεται πλέον σέ ἐπαφή μέ τά κέντρα τῆς οἰκονομικῆς καί τῆς πολιτιστικῆς δραστηριότητας τῆς ἐποχῆς της. Οἱ ἀντιλήψεις καί οἱ ἐκφράσεις τοῦ 19ου αἰώνα, -ἐποχή ἀστικοποίησης καί διεθνικῆς ἐπικοινωνίας- εἰσάγονται μέ ἐνθουσιασμό στήν πόλη ἀπό τά στρώματα ἐκεῖνα πού διαμορφώνουν νοοτροπίες πού βρίσκονται σέ ἐπαφή μέ ἕνα διεθνές περιβάλλον.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου