Πέμπτη 24 Μαρτίου 2011

Καπνομάγαζα και καπναποθήκες


Ἡ συλλογή φύλλων καπνοῦ σέ καλλιέργεια πλησίον τῆς Ξάνθης.
(Φωτογραφία τοῦ 1942)



Παστάλιασμα καπνοῦ σέ καπναποθήκη στίς ἀρχές τοῦ 20οῦ αἰώνα.
(Φωτογραφία τοῦ 1919) 



Ἐσωτερικό καπναποθήκης κατά τίς ἀρχές τοῦ 20οῦ  αἰώνα.
(Φωτογραφία τοῦ 1908)



Μεγάλα παράθυρα γιά τόν ἄνετο ἡλιασμό τῆς καπναποθήκης Χαμδῆ στήν ὁδό Χατζησταύρου. 
(Φωτογραφία τοῦ 2003)



Σειρά καπναποθηκῶν στήν ὁδό 12 Ἀποστόλων. 
(Φωτογραφία τοῦ 2005)



Καπναποθήκη μέ χαρακτηριστικό ἀέτωμα στήν ὁδό  Ἕλλης.
(Φωτογραφία τοῦ 2005)



Ἀἐτωμα καπναποθήκης στήν ὁδό Ἀβδήρων.
(Φωτογραφία τοῦ 2005)



 Ἀναστηλωμένη καπναποθήκη στήν ὁδό 12 Ἀποστόλων, προοριζόμενη νά στεγάσει μουσεῖο καπνοῦ.
(Φωτογραφία τοῦ 2005)



Ἰδιόρρυθμη διακόσμηση καπναποθήκης στήν ὁδό Χατζησταύρου.
(Φωτογραφία τοῦ 2004)



Καπναποθήκη μεγάλου ὄγκου στήν ὁδό Καπνεργατῶν. 
(Φωτογραφία τοῦ 2006)


Δύο καπναποθῆκες στήν ὁδό Σταθμοῦ.
(Φωτογραφία τοῦ 1982)
Ο δρόμος με τα καπνομάγαζα το 1905, σήμερα οδός Καραολή.


Ξήρανση καπνού μέσα στην Ξάνθη το 1979.


Μέχρι τη δεκαετία του 1990 κάτοικοι της Ξάνθης καλλιεργούσαν καπνό σε κλήρους κοντά στην πόλη.




Περίτεχνη καπναποθήκη κτισμένη από μπουλούκι Ηπειρωτών.


Χαρακτηρίζουμε ὡς βιομηχανικά κτήρια τίς λεγόμενες καπναποθῆκες ἤ καπνομάγαζα τῆς Ξάνθης˙ τά κτήρια δηλαδή, ὅπου γινόταν ἡ ἐπεξεργασία καί ἡ ἀποθήκευση τοῦ καπνοῦ.
Ὁ καπνός εἶναι ἕνα ἰδιόμορφο προϊόν. Τό μονοετές θαμνῶδες φυτό τοῦ καπνοῦ (nicotiana) προέρχεται ἀπό τήν ἀμερικανική ἤπειρο, ἀπ’ ὅπου στίς ἀρχές τοῦ 16ου αἰώνα μεταφέρθηκε στήν Εὐρώπη. Καλλιεργεῖται γιά τό φύλλο του, ἀπό τό ὁποῖο παρασκευάζεται ὁ γνωστός καπνός καί τό τσιγάρο. Ἡ μικρόφυλλη ποικιλία τοῦ καπνοῦ, πού ὀνομάζεται ἀνατολική, φαίνεται ὅτι ἄρχισε νά καλλιεργεῖται στήν Θράκη κατά τόν 16ο αἰώνα, ὅταν τό κάπνισμα γοήτευσε τήν ἀριστοκρατία τοῦ Σαραγιοῦ καί ὁ καπνός πρόσθεσε μία ἀκόμη ἀπόλαυση γιά τήν ἄρχουσα τάξη τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας.
Εἰδικά στήν περιοχή τῆς Ξάνθης, τά ἀργιλικά ἐδάφη τῶν ὑπωρειῶν τῆς Ροδόπης, τά ὁποῖα εἶναι προσχωσιγενῆ καί ἐλαφρῶς ἐπικλινῆ (γιακᾶδες), εἶναι κατάλληλα γιά τήν παραγωγή ἐξαιρετικῆς ποιότητας καπνοῦ μέ ἰδιάζοντα ἀρωματικά χαρακτηριστικά.
Ἡ τριγωνική πεδιάδα καί οἱ λόφοι πού περικλείονται ἀπό τόν ποταμό Νέστο, τή Νότια Ροδόπη καί τή λίμνη Βιστονίδα ἀπεδείχθησαν ἰδανικοί γιά τήν καλλιέργεια τοῦ καπνοῦ. Ἀλλά καί οἱ μουσουλμάνοι ἀγρότες τῆς περιοχῆς τῆς Ξάνθης διέθεταν τή μοιρολατρία καί τήν ἐπιμονή, πού συνιστοῦν βασικά πλεονεκτήματα γιά τόν καλλιεργητή τοῦ καπνοῦ. Εἶναι ἄγνωστη ἡ διαδικασία, κάτω ἀπό τήν ὁποία οἱ νομαδικῆς καταγωγῆς Τουρκομάνοι μουσουλμάνοι τῆς πεδιάδας τῆς Ξάνθης στράφηκαν πρός τήν καλλιέργεια τοῦ καπνοῦ. Εἶναι πιθανόν ὅτι στήν ἀρχή ὁ καπνός καλλιεργήθηκε στά μεγάλα τσιφλίκια, τά ὁποῖα ἀνῆκαν σέ μουσουλμάνους ἀξιωματούχους καί στά ὁποῖα ἐργάζονταν χριστιανοί καί μουσουλμάνοι κολλήγοι.
Ὁ καπνός εἶναι ἕνα ἰδιαίτερα εὐπαθές φυτό πού ἡ καλλιέργεια καί ἡ κατεργασία του ἔχουν τή μορφή χειροτεχνίας, ὥστε νά ἐξασφαλίζεται ἡ ἀπαιτούμενη ποιότητα. Ὅλα τά διαθέσιμα χέρια τῆς ἀγροτικῆς οἰκογένειας ἀπασχολοῦνται μέ τήν καλλιέργεια καί τή συλλογή τῶν φύλλων τοῦ καπνοῦ, ἀλλά καί οἱ περαιτέρω κατεργασίες γίνονται συλλογικά καί προηγοῦνται τῆς ἐμπορίας.
Πρῶτα-πρῶτα οἱ ἀγρότες συλλέγουν σταδιακά τά φύλλα τά ὁποῖα δέν ὡριμάζουν ταυτόχρονα. Τά φύλλα τοποθετοῦνται τό ἕνα πάνω στό ἄλλο σέ δεσμίδες μέσα σέ κοφίνια καί σκεπαζονται μέ πανί. Ἀμέσως στό σπίτι γίνεται τό ἁρμάθιασμα ἀπό τίς γυναῖκες, πού ἀπορρίπτουν πολλά φύλλα ὡς ἀκατάλληλα. Τά φύλλα πρέπει νά τρυπηθοῦν μέ μακριές μεταλλικές βελόνες καί νά περασθοῦν σέ σπάγκο γιά νά κρεμασθοῦν σέ ἁρμαθιές, ὥστε νά γίνει ἡ ἀποξήρανσή τους. Ἡ ἀποξήρανση ἀπαιτεῖ μεγάλη προσοχή καί γίνεται στόν ἥλιο (εἰκ. 203). Οἱ ἁρμαθιές τοποθετοῦνται σέ πλαίσια πού τούς ἐπιτρέπουν νά ἀερίζονται καί νά προστατεύονται ἀπό τή σκόνη καί ἀπό τίς βρωμιές.
Μετά τήν ἀποξήρανση, ὁ καπνός ἔχει πάρει τήν ποιότητα καί τό ἄρωμά του. Οἱ ἁρμαθιές ἀποθηκεύονται τότε κρεμασμένες κάτω ἀπό στεγασμένο χῶρο. Κατόπιν, στίς ἀρχές τοῦ Φθινοπώρου, τά κρεμασμένα φύλλα γίνονται δέματα (παστάλιασμα) καί παραδίδονται στους ἐμπόρους καπνοῦ. Ἐδῶ τελειώνει ἡ ἀγροτική ἐπεξεργασία τοῦ καπνοῦ.
Ὡστόσο, αὐτό δέ σημαίνει ὅτι ὁ καπνός εἶναι ἕτοιμος γιά διάθεση στόν καταναλωτή. Ἀκολουθεῖ πλέον ἡ ἐμπορική ἐπεξεργασία τοῦ καπνοῦ. Τά δέματα τοῦ καπνοῦ βρίσκονται τώρα στήν κυριότητα τοῦ καπνεμπόρου ἤ κάποιας βιομηχανίας. Τά δέματα τοῦ ἀκατέργαστου προϊόντος μεταφέρονται τώρα στήν καπναποθήκη καί ἀποθηκεύονται σέ ἡμιυπόγειους χώρους, ὥστε νά προσλάβουν τήν ὑγρασία πού θά τά προστατεύσει ἀπό τόν θρυμματισμό. Τό ἑπόμενο ἀπό τήν καλλιέργεια ἔτος ἀρχίζουν νέες κατεργασίες τοῦ δεματοποιημένου καπνοῦ. Τά δέματα διαλύονται στά σαλόνια ἐπεξεργασίας τῆς καπναποθήκης καί τά φύλλα κοσκινίζονται, καθαρίζονται καί διαλέγονται ἀνάλογα μέ τήν ποιότητα προσεκτικά. Οἱ ἐργασίες αὐτές γίνονται ἀπό τούς ἐξαστρατζῆδες ἤ ντεκτσῆδες. Οἱ ἐργάτες αὐτοί ἦταν καθισμένοι σέ ψάθες ἀνά δύο, στηριζόμενοι ὁ ἕνας στήν πλάτη τοῦ ἄλλου. Τήν ἐργασία τῶν ντεκτσήδων ἐπιβλέπουν ἀρχιεργάτες, τούς ὁποίους συχνά πλαισίωναν βοηθοί. Ὅλες οἱ ξένες ὗλες ἀφαιροῦνται καί ἐπιτυγχάνεται ἡ ὁμογενοποίηση τμημάτων τῆς παραγωγῆς πού ἀντιπροσωπεύουν συγκεκριμένες ποιότητες καί χαρακτηριστικά. Τά φύλλα ὁμαδοποιοῦνται σέ καλούπια καί ἀφήνονται ὥστε νά πραγματοποιηθεῖ ἡ ζύμωση. Ἀκολουθεῖ νέα δεματοποίηση. Τώρα πλέον ὁ καπνός εἶναι ἕτοιμος γιά διάθεση στό ἐμπόριο ἤ γιά περαιτέρω κατεργασία καί τήν παραγωγή τσιγάρων.
Ὁ καπνός ἐξαρτᾶται τόσο πολύ ἀπό τίς συγκυριακές συνθῆκες καλλιέργειας καί κατεργασίας, ὥστε κάθε παρτίδα παραγωγῆς καί κάθε σοδιά ποτέ δέν μοιάζει μέ τήν προηγούμενη. Δέν ὑπάρχουν ποτέ ὅμοιες ποιοτικά παρτίδες παραγωγῆς.
Ἀπό τόν 18ο αἰώνα οἱ ποιότητες τοῦ καπνοῦ πού παράγονται στήν περιοχή τῆς Ξάνθης θεωροῦνταν ἀπό τίς καλύτερες τοῦ κόσμου καί οἱ τιμές τους ἦταν πολύ ὑψηλές. Οἱ ἐκλεκτότερες ποιότητες τῆς πεδιάδας ἔπαιρναν τόν δρόμο γιά τήν ἀγορά τῆς Κωνσταντινούπολης, ἐνῶ ἡ παραγωγή τῆς ὀρεινῆς περιοχῆς κατευθύνονταν πρός τό ἐξωτερικό. Τήν ἐποχή ἐκείνη ἡ μεταφορά τῶν καπνῶν τῆς Ξάνθης γινόταν μέ καραβάνια ἀπό καμῆλες ἤ μουλάρια πρός τά λιμάνια τοῦ Πόρτο Λάγος καί τῆς Καβάλας. Τό Πόρτο Λάγος ἦταν μικρός οἰκισμός στό στόμιο τῆς λιμνοθάλασσας τῆς Βιστονίδας, πού ὡστόσο τό λιμάνι του, παρουσίαζε κατά τόν 19ο αἰῶνα σημαντική ἐμπορική κίνηση λόγω τοῦ καπνοῦ. Τήν ἴδια ἐποχή, ἡ Γενισέα εἶχε καθιερωθεῖ ὡς τό κέντρο παραγωγῆς τοῦ ἐκλεκτοῦ καπνοῦ τῆς περιοχῆς τῆς Ξάνθης καί ἔδινε μάλιστα τήν ὀνομασία "Γενιτζέ" στά καπνά πού προερχόταν ἀπό τήν Ξάνθη. Ὡστόσο, στά μέσα τοῦ 19ου αἰώνα διαπιστώνεται ἡ παρακμή τῆς Γενισέας. Τά μαγαζιά πού κλείνονταν οἱ συμφωνίες τῶν ἐμπόρων καί τά χάνια πού τούς φιλοξενοῦσαν ἐρημώνουν. Τό ἐμπόριο καί τή φήμη τῆς Γενισέας κληρονόμησε ἡ γειτονική Ξάνθη, ὅπου μεταφέρθηκε τό 1872 καί ἡ ἕδρα τοῦ Καζᾶ. Ὅπως σέ ὅλη τήν Ὀθωμανική Αὐτοκρατορία ἡ ρωμαίικη κοινότητα, πού κυριαρχοῦσε στήν Ξάνθη, ἀνέρχεται καί στελεχώνει τή νέα ἀστική καί ἐμπορευματική τάξη.
Κατά τά τέλη τοῦ 18ου αἰώνα ἡ καλλιέργεια τοῦ καπνοῦ στήν περιοχή τῆς Ξάνθης ἔχει πάρει τή μορφή μονοκαλλιέργειας καί ἔχει ἐκτοπίσει τήν ὀρυζοκαλλιέργεια. Ἡ εἰσροή πλούτου στήν περιοχή μαρτυρεῖται ἀπό τήν οἰκοδομική δραστηριότητα πού καί σήμερα ἐπιβιώνει στίς σωζόμενες ἀποθῆκες τῶν καπνεμπόρων καί στά σπίτια τους. Οἱ πλούσιοι πλέον καπνέμποροι ἐπιδιώκουν τήν κοινωνική ἀναγνώριση καί ἀνεγείρουν τίς κατοικίες πού ἀντιστοιχοῦν στήν κοινωνική καί οἰκονομική τους θέση. Λίγο ἀργότερα, μετά τό πρῶτο τέταρτο τοῦ 19ου αἰώνα, οἱ ὀθωμανικές μεταρρυθμίσεις, πού ἀπέβλεπαν στόν ἐκσυγχρονισμό τῆς Αὐτοκρατορίας, θά δημιουργήσουν τίς προϋποθέσεις κάποιας ἰσονομίας, ἡ ὁποία ἀποδεικνύεται σημαντική γιά τούς Ρωμηούς ἐμπόρους.
Φαίνεται ὅτι στίς ἀρχές τοῦ 19ου αἰώνα
Ρωμηοί ἔμποροι ἀνέλαβαν τόν ἔλεγχο τῆς ἐμπορίας καί τῆς διακίνησης τοῦ καπνοῦ στήν περιοχή τῆς Ξάνθης καί τῆς Γενισέας. Πολλοί ἀπό αὐτούς κατάγονταν ἀπό τήν Ἤπειρο, ἀπό ὅπου κατέφθασαν καί μπουλούκια οἰκοδόμων γιά νά ἀνοικοδομήσουν τά κτίσματα τά ἀπαραίτητα γιά τήν κατεργασία, τήν ἀποθήκευση καί τό ἐμπόριο τοῦ καπνοῦ, ὅπως καί τίς κατοικίες πού δικαιοῦνταν οἱ πλούσιοι πλέον Ρωμηοί ἔμποροι. Αὐτό ἦταν τό ἀποτέλεσμα μιᾶς διαδικασίας κατά τήν ὁποία ἡ ἀγροτική γῆ συγκεντρώθηκε στά χέρια κυρίως μουσουλμάνων μπέηδων, ἡ παραγωγή τοῦ καπνοῦ γινόταν ἀπό τούς ἐργατικούς, δεμένους μέ τή γῆ, ὑπομονετικούς μουσουλμάνους ἀγρότες, ἡ κατεργασία τοῦ καπνοῦ γινόταν ἀπό εὔστροφους καί παραγωγικούς Ρωμηούς ἐργάτες, ἐνῶ τό ἐμπόριο καί ὁ ἔλεγχος τῆς διακίνησης τοῦ καπνοῦ πέρασε στά χέρια Ρωμηῶν ἐμπόρων, πού διέθεταν τόν κοσμοπολιτισμό καί τήν ἀνησυχία πού τούς ἐπέτρεπε νά κινοῦνται σέ ἕνα διεθνοποιημένο περιβάλλον. Στήν ἴδια τήν κωμόπολη τῆς Γενισέας οἱ Ἡπειρῶτες οἰκοδόμοι καί ἔμποροι ἀνεγείρουν στίς ἀρχές τοῦ 19ου αἰώνα ἀριθμό ἐμπορικῶν καταστημάτων καί ἀποθηκευτικῶν χώρων. Εἶναι πιθανό ὅτι οἱ ἀγοραπωλησίες τοῦ πακετοποιημένου καπνοῦ γινόταν σέ αὐτούς τούς χώρους. Ὡστόσο, τό μέγεθος τῶν κτισμάτων αὐτῶν εἶναι πολύ μικρότερης κλίμακας ἀπό αὐτά πού ἄρχισαν νά ἀνεγείρονται στήν Ξάνθη μετά τό 1860. Ἡ ἀνάδειξη τῆς Ξάνθης σέ διοικητικό, μεταποιητικό καί οἰκονομικό κέντρο τῆς περιοχῆς ἀφαίρεσε ἀπό τή Γενισέα τό ρόλο πού κατεῖχε ὡς τότε στή διοίκηση τοῦ Καζᾶ καί στό καπνεμπόριο καί μείωσε τή σημασία της.
Ἡ ἐμπορική κατεργασία τοῦ καπνοῦ ἀπαιτεῖ συστηματική μακροχρόνια ἐργασία καί ἀπασχολεῖ μεγάλο ἀριθμό ἐργατῶν. Τόν 19ο αἰῶνα ἡ μεγάλη πλειοψηφία τῶν καπνεργατῶν στήν Ξάνθη ἦταν Ἕλληνες πού κατοικοῦσαν στίς συνοικίες Μητροπόλεως, Ἀκάθιστου Ὕμνου καί Καβακίου. Οἱ μουσουλμάνοι καπνεργάτες ἦταν λίγοι καί κατοικοῦσαν στίς συνοικίες Ἀσά καί Κούμ. Μία προσπάθεια εἰσαγωγῆς Βουλγάρων καπνεργατῶν ἀποκρούσθηκε δυναμικά ἀπό τή χριστιανική κοινότητα μέ πρωταγωνιστή τόν Μητροπολίτη Ἰωακείμ Σγουρό. Μετά τή Μικρασιατική Καταστροφή ἡ παραγωγή καπνοῦ στό ἑλληνικό κράτος ἀπογειώνεται. Οἱ μικρασιάτες καλλιεργητές καπνοῦ καί καπνεργάτες φέρνουν νέες ποικιλίες τοῦ φυτοῦ καί προσθέτουν τό ἐργατικό δυναμικό καί τήν ἐμπειρία τους. Στήν Ξάνθη προσφέρουν ἕνα ἰσχυρό, ἱκανό καί ἔμπειρο σύνολο καπνεργατῶν. Κατά τόν Μεσοπόλεμο ὁ καπνός καί οἱ συναφεῖς δραστηριότητες φθάνουν νά ἀπασχολοῦν γύρω στά 700.000 ἄτομα καί τό 4% ἕως 5% τῆς καλλιεργούμενης γῆς, ἐνῶ ὁ καπνός καλύπτει τό 50% τῶν ἐξαγωγῶν τῆς χώρας.
Τά κτήρια τῆς ἐμπορικῆς κατεργασίας τοῦ καπνοῦ, οἱ λεγόμενες καπναποθῆκες ἤ καπνομάγαζα βρίσκονται κατά κανόνα κοντά σέ ἄξονες μεταφορᾶς. Εἶναι ἐπίσης ἀναγκαῖο νά κτίζονται καπναποθῆκες σέ περιοχές κατάλληλες γιά τήν ἐκσκαφή ἡμιυπόγειων χώρων, οἱ ὁποῖοι διαθέτουν τήν κατάλληλη ὑγρασία καί θερμοκρασία πού εἶναι ἀπαραίτητες γιά τή συντήρηση τοῦ τελικοῦ προϊόντος. Στήν Ξάνθη, οἱ καπναποθῆκες ἔχουν κτισθεῖ κοντά στόν σιδηροδρομικό σταθμό καί σέ χῶρο πεδινό, ὅπου ὑπάρχουν οἱ κατάλληλες συνθῆκες ὑγρασίας καί ὅπου ἡ γῆ ἦταν σχετικά φθηνή, ἀφοῦ δέν προσφερόταν γιά οἰκοπεδοποίηση.
Οἱ καπναποθῆκες τῆς Ξάνθης εἶναι κτισμένες κατά τήν ἐποχή τῆς ἐντατικῆς ἀνοικοδόμησης τῆς πόλης, δηλαδή ἀπό τό 1860 μέχρι τό 1912. Τήν ἐποχή αὐτή ἡ παραγωγή καπνοῦ αὐξάνεται, ὥστε νά ἀπαιτοῦνται μεγάλοι χῶροι. Οἱ πρῶτες καπναποθῆκες τῆς Γενισέας ἦταν μικρά ἰσόγεια καταστήματα. Στήν Ξάνθη οἱ πρῶτες καπναποθῆκες κτίσθηκαν μονώροφες μέ τετράρριχτη στέγη. Σύντομα καθιερώθηκε ἡ ἐκσκαφή ἡμιϋπόγειου. Μετά τήν ἀπόκτηση ἐμπειρίας καί μέ τήν αὔξηση τῶν ἀναγκῶν οἱ καπναποθῆκες ἔγιναν διώροφες καί τριώροφες μέ ἡμιϋπόγεια καί δίρριχτες, τρίρριχτες ἤ τετράρριχτες στέγες. Ἡ κατασκευή εἶναι στέρεη ἀπό πέτρα, ἐνῶ τά πατώματα καί τά ὑποστηλώματα ξύλινα. Ἡ παράθεση μεγάλων παραθύρων σέ σειρά ἀποσκοποῦσε στόν φυσικό φωτισμό καί ἀερισμό τοῦ ἐσωτερικοῦ.
Ἡ μορφολογία τῶν κτηρίων αὐτῶν παρουσιάζει παραδοσιακά στοιχεῖα καί εἶναι ἐπηρεασμένη ἀπό τήν ἀρχιτεκτονική τῶν βιομηχανικῶν κτηρίων πού συνόδευσαν τή βιομηχανική ἐπανάσταση στή Μεγάλη Βρετανία πρῶτα καί τήν ἠπειρωτική Εὐρώπη μετά. Ἡ ἐπιβλητική στέρεη κατασκευή, τά ἀετώματα, οἱ κλιμακωτές ἀπολήξεις καί ἡ συμμετρική σύνθεση παραπέμπουν σέ πρότυπα τῆς Κεντρικῆς Εὐρώπης, ἀλλά καί στίς ἀντιλήψεις τοῦ νεοκλασσικισμοῦ. Ὁ ἐπιβλητικός χαρακτήρας τῶν κατασκευῶν ἐπιδιώκει νά δώσει ἕνα κῦρος, μία ἐγκυρότητα καί μία ἄτυπη ἐγγύηση γιά τήν ἐπιχείρηση πού στεγάζεται ἐκεῖ. Πολλές ἀπό τίς καπναποθῆκες διαθέτουν ἰδιόρρυθμα στηθαῖα ἤ ἀετώματα, δείγματα μιᾶς φιλοπαίγμονος διάθεσης ἀπό μέρους τῶν μαστόρων ἤ καί τῶν ἰδιοκτητῶν. Πολλές φορές οἱ καπναποθῆκες συνοδεύονται ἀπό κτήρια γραφείων ἤ κτήρια-κατοικίες τῶν καπνεμπόρων (εἰκ. 138). Ὑπάρχει πάντως σημαντική ποικιλία στούς τύπους τῶν κτισμάτων αὐτῶν πού μᾶλλον ἐξηγεῖται ἀπό τό ὅτι δημιουργοῦνται μετά ἀπό τίς ἀνάγκες καί δέν ἀκολουθοῦν ἐμπειρίες πού ἤδη ὑπάρχουν.
Ἕνα ἰδιαίτερο χαρακτηριστικό τῶν καπναποθηκῶν εἶναι συχνά ἡ ρομαντική διάθεση, ἡ νοσταλγία πρός τό φανταστικό, σ’ αὐτό πού εἶναι ἄγνωστο ἀλλά καί ἐπιθυμητό. Ἡ ρομαντική αὐτή διάθεση, μιά νοσταλγία χωρίς ἀντικείμενο, ξεκινᾶ βέβαια ἀπό τόν νεορομαντισμό τῆς Κεντρικῆς Εὐρώπης, ἀλλά καί ἐκφράζει τήν ἐξιδανίκευση τῆς Δύσης ἀπό τούς Ρωμηούς.
Οἱ καπναποθῆκες τῆς Ξάνθης ἀποτελοῦν ἕνα πολύ σημαντικό σύνολο βιομηχανικῆς ἀρχιτεκτονικῆς καί εἶναι ἡ μοναδική παρόμοια περιοχή πού σώζεται σήμερα στόν ἑλληνικό χῶρο. Ὡστόσο, ἡ περιοχή τῶν καπναποθηκῶν τῆς Ξάνθης δέν προστατεύεται νομοθετικά, ἐνῶ δέν ἔχει ἐπιχειρηθεῖ κάποια χρήση τους πού θά τίς ἀξιοποιοῦσε ὡς σύνολο, μέ συνέπεια νά κατεδαφίζονται γιά νά κτισθοῦν στό χῶρο τους πολυκατοικίες. Ὁρισμένες μόνο ἀπό τίς καπναποθῆκες τῆς Ξάνθης ἔχουν κηρυχθεῖ διατηρητέες, ἀλλά ὅσες ἀπό αὐτές δέν ἔχουν ἀξιοποιηθεῖ ἀκολουθοῦν τή θλιβερή μοίρα τῆς ἐγκατάλειψης καί τῆς ἀπαξίωσης.
Ἡ περιοχή τῶν καπναποθηκῶν συνεχίζει νά ἀποτελεῖ μία πρόκληση γι’ αὐτούς πού παίρνουν ἀποφάσεις, ὅπως καί γιά τήν ἴδια τήν πόλη. Ἡ ἀναβάθμιση τῆς περιοχῆς τῶν καπναποθηκῶν καί ἡ σωστή χρήση της εἶναι δυνατόν νά ὁδηγήσουν σέ ἀναβάθμιση ὅλης τῆς πόλης καί στή δημιουργία ἑνός μοναδικοῦ πολεοδομικοῦ συνόλου.
Ἡ ἀνάπλαση καί ἡ κατάλληλη χρήση τῆς περιοχῆς τῶν καπναποθηκῶν σέ συνδυασμό μέ τήν Παλιά Πόλη προσφέρει μεγάλες δυνατότητες δημιουργίας ἑνός πολεοδομικοῦ δίπολου, τό ὁποῖο θά ἀποτελεῖ πολιτιστικό καί οἰκονομικό κεφάλαιο καί θά συνδέει ὅλη τήν πόλη μέ τήν ἱστορία καί τήν ταυτότητά της.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου