Σάββατο 12 Μαρτίου 2011

Νεοκλασσική αρχιτεκτονική και νεοκλασσικά αρχοντικά


Τό ἀρχοντικό Μεταξᾶ στήν ὁδό Μάρκου Μπότσαρη σέ ὕφος νεοκλασσικό μέ λόγια στοιχεῖα καί ἀκαδημαϊκές διακοσμήσεις.
(Φωτογραφία τοῦ 1979)
 
     
Σπίτια με νεοκλασσικές επιδράσεις ανακαινισμένα στην καρδιά της Παλιάς Πόλης.
(Φωτογραφία του 2002)




Τό ἀρχοντικό Καραμπέτση στήν ὁδό Ἁγίου Βλασίου. Νεοκλασσική κατασκευή μέ ἐκλεκτικιστικά στοιχεῖα καί κεντρικό ἔρκερ. (Φωτογραφία τοῦ 2002)




Τό ἀρχοντικό Λεονταρίδη στήν ὁδό Εὐρ. Χασηρτζόγλου μέ ὕφος κλασσικό μέ νεοαναγεννησιακά στοιχεῖα.
(Φωτογραφία τοῦ 1988)


Τό ἀρχοντικό Λαδᾶ στήν ὁδό Πυγμ. Χρηστίδη, νεοκλασσική κατασκευή μέ λόγια στοιχεῖα.
(Φωτογραφία τοῦ 2004)



Τό ἀρχοντικό Μπλάτσιου στήν ὁδό Ταξιαρχῶν σέ ὕφος νεοκλασσικό μέ νεοναγεννησιακά στοιχεῖα.
(Φωτογραφία τοῦ 2004)



Τό ἀρχονικό Βαλιξόγλου στήν ὁδό Ἁγίου Βλασίου. Νεοκλασσική κατασκευή μέ νεοαναγεννησιακές διακοσμήσεις.
(Φωτογραφία τοῦ 2001)




Τό ἀρχοντικό Παναγιώτη Στάλιου στήν ὁδό  Ἐλ. Βενιζέλου. Νεοκλασσικό κτήριο μέ νεοαναγεννησιακά στοιχεῖα.
(Φωτογραφία τοῦ 1979)



Κτίσμα μέ νεοκλασσικό ὕφος καί λόγια στοιχεῖα στήν ὁδό Θεμιστοκλέους.
(Φωτογραφία τοῦ 2005)




Κατοικία στήν ὁδό Σοφοκλέους μέ νεοκλασσικές διακοσμήσεις.
(Φωτογραφία τοῦ 1980)




Λαϊκή κατοικία μέ νεοκλασσισκά στοιχεῖα στίς παρυφές τῆς συνοικίας Σοῦννε.
(Φωτογραφία τοῦ 2006)



Κατοικία νεοκλασσικοῦ ὕφους στήν ὁδό Ὀρφέως.
(Φωτογραφία τοῦ 1998)



Κατοικία μέ νεοκλασσικές καί νεοαναγεννησιακές διακοσμήσεις στήν ὁδό Ἁγίου Ἀθανασίου  στή συνοικία τοῦ Ἁγίου Βλασίου.
(Φωτογραφία τοῦ 1912)



Τέλος, δεῖγμα μικροαστικοῦ σπιτιοῦ μέ νεοκλασσική ὄψη ἀποτελεῖ τό κτίσμα στήν ὁδό Σοφοκλέους 4.




Ὁ Διαφωτισμός κυριαρχεῖ ὡς κοσμοθεωρία τοῦ ὀρθοῦ λόγου στόν εὐρωπαϊκό πολιτισμό τοῦ 18ου αἰώνα. Χαρακτηριστική εἶναι ἡ προτροπή τοῦ Κάντ: χρησιμοποίησε τή διάνοιά σου… Σύμφωνα μέ τόν Διαφωτισμό, τό λαμπρό μέλλον τῆς ἀνθρωπότητας, πού βασίζεται στή γνώση καί τήν ἐπιστήμη, ἀπαιτεῖ τήν ἐπιστροφή καί τή μελέτη τῆς ἑλληνορωμαϊκῆς ἀρχαιότητας. Ὡστόσο, ἡ γνώση τῆς ἀρχαιότητας ἀπό τούς δυτικούς Εὐρωπαίους περιοριζόταν στίς ἀναγεννησιακές πηγές καί στά κείμενα τῶν κλασσικῶν. Δημιουργήθηκε ἔτσι ἕνας ρομαντικός κλασσικισμός τῆς ἀνερχόμενης νέας ἀστικῆς τάξης, βασισμένος σέ αὐθαίρετες ἑρμηνεῖες καί προσλήψεις τοῦ κλασσικοῦ ἑλληνικοῦ κόσμου.
Τό νέο Ἑλληνικό Κράτος συγκροτήθηκε κάτω ἀπό τήν ἐπίδραση τοῦ εὐρωπαϊκοῦ Διαφωτισμοῦ, ὁ ὁποῖος καλλιέργησε ἕνα κλίμα ρομαντικοῦ ἐθνικισμοῦ καί ἐπέβαλε στή νεοσύστατη ἑλληνική ἄρχουσα τάξη τήν εὐρωπαϊκή ἀντίληψη περί τοῦ κλασσικοῦ. Τά νεόκτιστα δημόσια κτήρια στό Ἑλληνικό Βασίλειο ἦταν πανομοιότυπα μέ αὐτά τοῦ Μονάχου καί τῆς Βιέννης καί οἱ ἑλληνικές πόλεις ἀπόκτησαν ὄψεις σκηνογραφήματα κλασσικιστικῶν συνθέσεων. Ἡ κατά παράδοση λαϊκή αἰσθητική καί τό Βυζάντιο ἀγνοήθηκαν καί θεωρήθηκαν ὡς ἐκφράσεις ἑνός παρελθόντος, τό ὁποῖο ὁ ἑλληνικός κόσμος ὄφειλε νά ξεπεράσει. Τό κῦρος τῆς κλασσικῆς παράδοσης ἐπιβλήθηκε σέ βάρος τῆς λαϊκῆς παράδοσης καί ἐκτόπισε τήν τοπική παραδοσιακή ἀρχιτεκτονική. Ἡ πρόοδος σημαίνει πλέον ἐξευρωπαϊσμό καί ὁ νεοκλασ σικισμός σημαίνει πρόοδο. Αὐτό εἶναι τό τέλος τῆς παραδοσιακῆς ἀρχιτεκτονικῆς ὅπως ἦταν γνωστή γιά πολλούς αἰῶνες στόν κύριο ἑλληνικό χῶρο.
Στήν καθ’ ἡμᾶς Ἀνατολή ἡ αἴγλη καί ἡ ἕλξη τοῦ ἐλεύθερου Ἑλληνικοῦ Βασιλείου καί ἡ ἀναζήτηση τῆς ἑλληνικότητας ἐπηρέασαν τίς ἀρχιτεκτονικές ἀντιλήψεις. Οἱ τράπεζες τῶν Ρωμηῶν στό Πέραν ἀπόκτησαν αἴθουσες γεμᾶτες μέ ἀντίγραφα ἀπό τόν Παρθενῶνα, ἐνῶ οἱ ἐξωτερικές ὄψεις τῶν κτηρίων γέμισαν ἰωνικούς ψευδοκίονες. Ὡστόσο, ὁ νεοκλασ σι κισμός δέν γίνεται ἐκεῖ ἡ κύρια ἔκφραση, ἀλ λά συναντᾶται ὡς στοιχεῖο τοῦ ἐκλεκτι κι σμοῦ. Ἡ προσπάθεια ἐκσυγχρονισμοῦ καί ἐξευρωπαϊ σμοῦ τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτο κρα τορίας ἐκφρά ζεται μέσω τοῦ ἐκλεκτικισμοῦ, πού καί αὐτός προξενεῖ τό τέλος τῆς παρά δοσης. Πρόκειται γιά παράλληλες ἐκσυγχρο νιστικές πορεῖες, ὅπου στό Ἑλληνικό Βασίλειο καί στήν Ὀθωμανική Αὐτοκρατορία ἡ παράδοση ὑποχωρεῖ μπροστά στόν νεοκλασσικισμό καί τόν ἐκλεκτικισμό ἀντίστοιχα.
Στή Θράκη, ὅπως καί γενικότερα στήν καθ’ ἡμᾶς Ἀνατολή, ὁ νεοκλασσισμός φθάνει κυρίως μέσω τῶν δημοσίων κτηρίων, ὅπως τά σχολεῖα, καί λιγότερο μέσω τῶν ἀνεγειρο μέ νων νέων κατοικιῶν. Στήν Ξάνθη ἀπαντῶνται πολλά νεοκλασσικά στοιχεῖα σέ κατοικίες τῆς μέσης τάξης, ἀλλά καί σέ νεοκλασσικά μέγαρα πού ἀνεγέρθηκαν μέ τήν ἐποπτεία ἀρχιτέκτονα. Ὡστόσο, ὁ νεοκλασσικισμός καθυστέρησε νά ἐμφανιστεῖ στήν πόλη, ὅπως καί σέ ὅλη τήν καθ’ ἡμᾶς Ἀνατολή, ἀφοῦ τήν ἐποχή τῆς με γά λης ἀκμῆς του οἱ συνθῆκες στήν Ὀθωμανική Αὐτοκρατορία δέν εὐνοοῦσαν νεωτε ρισμούς.
Χαρακτηριστικό τοῦ ὕστερου νεοκλασσι κισμοῦ στή Θράκη εἶναι ἡ σύνθετη, μή ἀμιγής ἐφαρμογή του μέ τήν ταυτόχρονη χρήση ἐκλεκτικιστικῶν στοιχείων καί διακοσμήσεων ὅπως περίτεχνες σιδεριές καί νεοαναγεν νη σιακά διακοσμητικά στοιχεῖα.
Μία χαρακτηριστική νεοκλασσική κατα σκευή τῆς Ξάνθης εἶναι τό Μητροπολιτικό Μέγαρο στήν πλατεία Μητροπόλεως, πού ἀνήγειρε ὁ Μητροπολίτης Ἰωκείμ Σγουρός τό 1897. Πρόκειται γιά μία ἀπολύτως συμμετρική κατασκευή μέ μνημειακή σκάλα καί εἴσοδο καί μεγάλο μπαλκόνι στόν ὄροφο, τό ὁποῖο ἀποτελεῖ προέκταση κεντρικῆς σάλας. Τό κτήριο διαθέτει καί ἐκλεκτικιστικά χαρακτηριστικά, ἀφοῦ σέ αὐτό χρησιμοποιοῦνται γωνίες ἀπό τόν τοπικό γρανίτη καί ψευδοαετώματα στά παράθυρα κατά τήν ἀναγεννησιακή συνήθεια. Ἕνα πρόσθετο ἐκλεκτικιστικό χαρακτηριστικό εἶναι ὁ μεγάλος φεγγίτης στό πίσω μέρος γιά τόν φωτισμό τῆς σκάλας, ὅπου ἡ πολύχρωμη τζαμαρία δημιουργεῖ χρωματικές ἀντανακλάσεις στό ἐσωτερικό τοῦ κτηρίου.
Ὑπάρχουν καί ἄλλα παρόμοια μέ τό Μητροπολιτικό Μέγαρο κτίσματα, τά ὁποῖα φαίνεται ὅτι σχεδίασε ὁ ἴδιος ἀρχιτέκτονας. Τέτοια εἶναι τό ἀρχοντικό Μπλάτσιου στήν ὁδό Ταξιαρχῶν, ἀπολύτως συμμετρική κατα σκευή μέ μπαλκόνι πάνω ἀπό στεγασμένη εἴσοδο, ψευδοαετώματα στά παράθυρα καί ψευδοκίονες στίς γωνίες. Τό ἀρχοντικό Λαδᾶ μέ πρόσθετα τοπικά στοιχεῖα. Τό ἀρχοντικό Λεονταρίδη στήν ὁδό Εὐριπίδου Χασηρτζόγλου, κτήριο νεοκλασσικῆς ἀρχιτεκτονικῆς μέ ἀναγεννησιακά διακοσμητικά στοιχεῖα πού διαθέτει κεντρικό ἔρκερ (erker) μέ ἐξωτερική ζωγραφική διακόσμηση καί ἐντυπωσιακή εἴσοδο μέ μεγάλο ὑπέρθυρο φωταγωγό.
Ἐνδιαφέρον εἶναι ἐπίσης τό ἀρχοντικό στήν ὁδό Πυγμαλίονος Χρηστίδη 36, κτίσμα τῶν ἀρχῶν τοῦ 20οῦ αἰώνα μέ κεντρικό σαχνισί-ἔρκερ καί τυπικές σιδεριές.
Τό μέγαρο τοῦ γιατροῦ Καραμπέτση στήν ὁδό Ἁγίου Βλασίου, εἶναι συμμετρική κατασκευή μέ κεντρικό ἔρκερ.
Νεοκλασσικά κτήρια μποροῦμε νά χαρα κτηρίσουμε ἐπίσης τό ἀρχοντικό Μεταξᾶ στήν ὁδό Μάρκου, κτίσμα μέ δύο μπαλκόνια μέ περίτεχνες σιδεριές καί ζωγραφικό διάκοσμο καί τό ἀρχοντικό Πανα γιώτη Στάλιου στήν ὁδό Ἐλευθερίου Βενιζέλου, κτίσμα τοῦ 1880 σέ πρότυπα νεοαναγεννησιακά καί τόν ἴδιο χαρακτῆρα μέ τό σύγχρονό του Νηπιαγωγεῖο Στάλιου. Κατά μαρτυρίες, ὁ ἀρχιτέκτονας ἀμφοτέρων τῶν κτηρίων ἦταν Ἰταλός. Νεο κλασσικό ἐπίσης μέ πολλά νεοαναγεννησιακά στοιχεῖα εἶναι τό ἀρχοντικό Βαλιξόγλου στήν ὁδό Ἁγίου Βλασίου.
Ὁ νεοκλασσικισμός διαδόθηκε καί σέ λαϊκότερες κατασκευές, στίς ὁποῖες πολλά κλασ σι κιστικά στοιχεῖα, ὅπως ψευδοκίονες καί κεραμικά ψευδοκιονόκρανα, χρησιμοποιήθηκαν γιά νά διακοσμήσουν φθηνές κατασκευές.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου