Τετάρτη 30 Μαρτίου 2011

Ύφος καί πολυμορφία


Ἀρχοντικό Ρωμηοῦ ἐμπόρου στήν ὁδό Παλαιολόγου
σύμφωνο μέ τά μακεδονικά πρότυπα. 
(Φωτογραφία τοῦ 1978).



Λαϊκή ἀρχιτεκτονική στήν ὁδό Ἀντίκα στή συνοικία Μητροπόλεως.
(Φωτογραφία τοῦ 1977).



Λαϊκές κατοικίες στήν ὁδό Στάλιου σύμφωνες μέ τά πρότυπα
τῆς Βόρειας Θράκης (Φιλιππούπολη).
(Φωτογραφία τοῦ 1990).



Ποι­κι­λία ρυ­θμῶν σέ λα­ϊ­κές κατοικίες στό βό­ρειο τμῆ­μα τῆς συ­νοι­κίας Μητρο­πό­λε­ως. (Φω­το­γρα­φία τοῦ 1978)

 





Τό νεοαναγεννησιακοῦ ὕφους Νηπιαγωγεῖο Στάλιου στήν ὁδό Στάλιου,  κτισμένο τό 1881.
(Φωτογραφία τοῦ 1985).

 

Κτήρια λαϊκῆς ἀρχιτεκτονικῆς μέ ὀρόφους γεμάτους παράθυρα στή συνοικία Ἀκάθιστου Ὕμνου ἀπό φωτογραφία τοῦ 1914.



Συνεχόμενα σαχνισιά σέ λαϊκή κατοικία, στήν ὁδό Ὑδραγωγείου.
(Φωτογραφία τοῦ 2006)



Ἡ Παλιά Πόλη περιβάλλεται ἀπό πολυκατοικίες.
(Φωτογραφία τοῦ 2003).



Τό νεοκλασσικοῦ ὕφους ἀρχοντικό Χρηστίδη στήν ὁδό Πυγμ. Χρηστίδη.
(Φωτογραφία τοῦ 2001)



Τό ἐκλεκτικιστικοῦ ὕφους κονάκι τοῦ Χαμδῆ Μπέη
στήν ὁδό 4ης Ὀκτωβρίου.
(Φωτογραφία τοῦ 2004).


Τό κτήριο τῆς ὀθωμανικῆς διοίκησης στή σημερινή Κεντρική Πλατεία.
(Φωτογραφία τοῦ 1955)




Τό ἀρχοντικό Καραδήμογλου, κτίσμα μέ στοιχεῖα art deco
στήν ὁδό
 Ὀρφέως.
(Φωτογραφία τοῦ 2005). 


Τό νεοκλασσικοῦ ὕφους καί ἐκλεκτικιστικῶν στοιχείων ἀρχοντικό Μπλάτσιου στήν ὁδό Ταξιαρχῶν.
(Φωτογραφία τοῦ 1986).



Καπναποθήκη μέ κλιμακωτές ἀπολήξεις καί κτήριο γραφείων μέ νεοκλασσικά στοιχεία, στήν ὁδό Δώδεκα Αποστόλων.
(Φωτογραφία τοῦ 1978).



Κτήριο διαμερισμάτων καί πρόχειρο κτίσμα καφενείου στήν Πλατεία Ἀντίκα.
(Φωτογραφία τοῦ 1978).



Ἐκλεκτικιστικά καί νεοκλασσικά στοιχεῖα σέ μία ἀπό τίς ἐν σειρᾶ κατοικίες Μιχάλογλου στήν ὁδό Μάρκου Μπότσαρη.
(Φωτογραφία τοῦ 2002).



Τό ἀρχοντικό Ὀρφανίδη μέ νεοκλασσικά καί ρωμανικά στοιχεῖα στή γωνία Παλαιολόγου καί Μαυρομιχάλη. Σήμερα Δημαρχεῖο Ξάνθης.
(Φωτογραφία τοῦ 1980).



Πλίνθινες διακοσμήσεις μέ νεογοτθικό ὕφος στό ἀρχοντικό
Ἰσαάκ Δανιήλ στήν ὁδό Ἐλ. Βενιζέλου.
(Φωτογραφία τοῦ 2006).


 Κτίσμα μέ νεοκλασσικά στοιχεῖα καί λόγιο ὕφος. Βρισκόταν στήν ὁδό Παναγῆ Τσαλδάρη.
(Φωτογραφία τοῦ 1976)





Κύ­ρια χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά τοῦ δο­μη­μέ­νου περι­βάλ­λον­τος στήν πό­λη τῆ.ς Ξάν­θης ἀπο­τε­λοῦν ἡ ποι­κι­λο­μο­φία καί οἱ παραλλαγές πο­λι­τι­σμι­κῶν στοι­χεί­ων, ρυθ­μῶν καί ἐν­τυ­πώ­σε­ων, πού ἐκτεί­νον­ται σέ δια­κρι­τά ἱστο­ρι­κά ἐπί­πε­δα καί ἀφοροῦν εὐρύτατους πολιτισμικούς χώ­ρους.  Ἡ δια­τή­ρη­ση τῆς Πα­λι­ᾶς Πό­λης ἐξα­σφάλισε τήν ἐπι­βί­ω­ση τῆς ποι­κι­λο­μορ­φίας καί τῆς ἱστο­ρι­κό­τη­τας, ὅπως σή­με­ρα συνεχίζουν νά διακρίνονται στό δο­μη­μέ­νο πε­ρι­βάλλον τῆς Ξάνθης.
Τό θαῦ­μα τῆς δια­τή­ρη­σης τῆς Πα­λι­ᾶς Πό­λης, –σέ πεῖ­σμα τῆς νε­ο­ελ­λη­νι­κῆς πρα­κτι­κῆς καί πα­ρά τήν ἀντί­δρα­ση τῶν κα­τοί­κων της–, συγ­κρο­τεῖ ἕ­να ὑπαί­θριο μου­σεῖ­ο, ἕ­να τερά­στιο ἀρ­χι­τε­κτο­νι­κό ὑβρί­διο ἰδιαί­τε­ρης αἰσθη­τι­κῆς ση­μα­σί­ας, ἕ­να χῶ­ρο ὅπου ὁ ἐπι­σκέ­πτης δια­πι­στώ­νει τήν πα­ρά­δο­ξη παρου­σία πολ­λῶν ἑτε­ρό­κλη­των πα­ρα­δό­σε­ων καί ρυ­θμῶν, χω­ρίς πο­τέ νά ἀμ­φι­βάλ­λει ὅτι βρί­σκε­ται στήν κα­θ’ ἡ­μᾶς Ἀ­να­το­λή.
Κα­τ’ ἀρ­χήν, ὁ χῶ­ρος εἶ­ναι φορ­τι­σμέ­νος ἀπό τό ἱστο­ρι­κό πα­ρελ­θόν καί δια­θέ­τει μορ­φές πού πα­ρα­πέμ­πουν ἀμέ­σως σέ αὐ­τό.  Ἡ αἴσθη­ση τοῦ πα­ρελ­θόν­τος πε­ρι­βάλ­λει τήν πό­λη, μέ τό βυ­ζαν­τι­νό κά­στρο καί τά βυ­ζαν­τι­νά μο­να­στή­ρια νά στε­φα­νώ­νουν τά γύ­ρω βου­νά καί αὐ­θεν­τι­κούς ἀνα­το­λί­τι­κους μι­να­ρέ­δες νά ὑψώ­νον­ται κά­τω ἀπό τά βου­νά στίς γύ­ρω μου­σουλ­μα­νι­κές συνοι­κί­ες.  Ὁ βυ­ζαν­τι­νός μυ­στι­κός σχε­δια­σμός εἶ­ναι ἀκόμη ὁρα­τός στόν προ­στα­τευ­τι­κό νο­ε­ρό σταυ­ρό πού σχη­μα­τί­ζουν τά μο­να­στή­ρια τῆς πό­λης καθαγιάζοντας τόν χῶρο. Δι­και­ο­λο­γεῖ­ται ἔτσι ὁ κα­τά τήν πα­ρά­δο­ση χα­ρα­κτη­ρι­σμός τῆς πό­λης ὡς "Ἀγ­γε­λό­κα­στρης", "Ἀγγελοφρούρητης" καί "Ἀγ­γε­λο­φύ­λα­κτης" καί δη­μι­ουρ­γεῖ­ται τό αἴσθη­μα τῆς οἰκεί­ω­σης καί τῆς ἀσφά­λειας. 
Ἀλ­λά καί πέ­ρα ἀπό τό  Βυ­ζάν­τι­ο, ὁ χῶ­ρος τῆς πό­λης ἀπο­τε­λεῖ μο­να­δι­κό πα­ρά­δει­γμα κοι­νο­τι­κῆς ὀρ­γά­νω­σης τῶν  Ἑλ­λή­νων κα­τά τήν Τουρ­κο­κρα­τία. Οἱ συνοι­κί­ες εἶ­ναι δια­κρι­τά δο­μη­μέ­νες σύμ­φω­να μέ τό θρή­σκευ­μα τῶν κα­τοί­κων τους καί ἀπο­λύ­τως αὐτο­δύ­να­μες. Οἱ μου­σουλ­μα­νι­κές συνοι­κί­ες εἶ­ναι το­πο­θε­τη­μέ­νες πε­ρι­φε­ρεια­κά, δεῖ­γμα πιθα­νῆς συν­θη­κο­λό­γη­σης τῆς πό­λης ἀλ­λά καί χρι­στια­νι­κῆς πλει­ο­νότητας. Οἱ χρι­στια­νι­κές συνοι­κί­ες συγ­κρο­τοῦν­ται μέ πό­λο τίς ἐκ­κλη­σί­ες καί μέ γνώ­μο­να τήν ἐνο­ρία.
Τά ἱστο­ρι­κά ἐπί­πε­δα πού δια­κρί­νον­ται πέ­ρα ἀπό τόν βυ­ζαν­τι­νό χῶ­ρο, ξε­κι­νοῦν ἀπό μιά προ­βι­ο­μη­χα­νι­κή φά­ση λα­ϊ­κοῦ πο­λι­τι­σμοῦ, –ὅπως αὐ­τός κυ­ριαρ­χεῖ πα­ρα­δο­σια­κά σέ ἕ­να εὐ­ρύ­τα­το χῶ­ρο πού πε­ρι­λαμ­βά­νει τά Βαλ­κά­νια καί τή Μι­κρά Ἀ­σία–, περ­νοῦν ἀπό μιά φά­ση ἀστι­κο­ποί­η­σης καί ἐκ­συγ­χρο­νι­σμοῦ πρός τά πρό­τυ­πα τῆς Κεν­τρι­κῆς Εὐ­ρώ­πης, σύμ­φω­νη μέ τόν συρ­μό πού ξε­κι­νᾶ ἀπό τό Πέ­ραν τῆς Κων­σταν­τι­νού­πο­λης, πού ἐμπνέ­ε­ται ἀπό τόν νε­ο­κλασ­σι­κι­σμό καί τόν ἐκλε­κτι­κι­σμό˙ δί­νουν, μέ τε­ρά­στι­ες κα­πνα­πο­θῆ­κες, τήν εἰκό­να μι­ᾶς βι­ο­μη­χα­νο­ποί­η­σης πού δέν ὁλο­κλη­ρώ­θη­κε˙ ἀπο­τυ­πώ­νουν τίς πε­ρι­πέ­τειες καί τά πά­θη τοῦ  Ἑλ­λη­νι­σμοῦ σέ προ­σφυ­γι­κές συνοικίες καί κα­τοι­κίες καί, τέ­λος, φθά­νουν στίς μέ­ρες μας μέ τή μαζι­κή στέ­γα­ση τοῦ πλη­θυ­σμοῦ σέ πο­λυ­κα­τοι­κί­ες, μέ τή στροφή τοῦ ἑλληνικοῦ χώρου πρός τή Δύση, ἀλ­λά καί εἰκονίζουν τήν ἄνο­δο τοῦ βιοτι­κοῦ ἐπι­πέ­δου καί τήν οἰκο­νο­μι­κή ἀπογεί­ω­ση.
Ἔ­τσι, τό δο­μη­μέ­νο πε­ρι­βάλ­λον τῆς Ξάν­θης ἀνή­κει στήν κα­θ’ ἡ­μᾶς Ἀνα­το­λή καί δέν ἀπομακρύνεται ἀπό τό ὀθωμανικό περιβάλλον , θυμίζει ὅμως τά ἐμπο­ρι­κά καί ἀστι­κά κέν­τρα τῆς Μα­κε­δο­νίας καί τῆς Θεσ­σα­λίας, ἀλ­λά καί τήν ἰτα­λι­κή ἀναγέν­νη­ση, τόν ἐκλε­κτι­κι­σμό τῆς Δυ­τι­κῆς Εὐ­ρώ­πης ,  τήν πα­ρά­δο­ξη νεο­γοτ­θι­κή ἀρ­χι­τε­κτο­νι­κή τῆς ρο­μαν­τι­κῆς Ἀγ­γλίας, τόν ρω­μα­νι­κό χα­ρα­κτῆρα τῆς λατινικῆς Εὐρώπης, τά ἀγ­γλι­κά με­σο­α­στι­κά καί με­γα­λο­α­στι­κά ὀπτο­πλίν­θι­να σπί­τια, τή γαλ­λι­κή μι­κρο­α­στι­κή πο­λυ­κα­τοι­κία, τίς κλι­μα­κω­τές ἀπο­λή­ξεις τῶν τοί­χων κα­τά τόν ὁλ­λαν­δι­κό καί τόν βο­ρει­ο­γερ­μα­νι­κό τρό­πο, τόν νε­ο­κλα­σσι­κι­σμό τοῦ ἑλ­λη­νι­κοῦ κρά­τους καί, τέ­λος, τήν πρώ­ι­μη κεν­τρο­ευ­ρω­πα­ϊ­κή art deco , ἀλ­λά καί πολ­λά ἀκό­μη.
Ἡ πολυμορφία συγκροτεῖται βέβαια μέ τή διακόσμηση καί τά σύμβολα. Οἱ δομημένοι ὄγκοι ἀποκτοῦν χαρα­κτῆρα καί συνιστοῦν τήν τοπικότητα μέ τή διακό­σμηση, τή χρήση στοιχείων ἀτομικό­τητας καί τήν ἐπιμονή στά σύμβολα.  Τέρψη καί ἱκανο­ποίηση συνο­δεύουν τήν παράθεση τῶν διακοσμητικῶν στοιχείων. Οἱ διακο­σμητικές λεπτομέ­ρειες συναντῶνται ὡς οἰκοδομικά καί συμπληρωματικά στοιχεῖα στά καλντερίμια, στούς δρό­μους, στά πεζο­δρό­μια, στίς γωνιές, στίς μάνδρες, στά σαχνι­σιά, στίς πόρτες, στίς ἐπιγραφές, στούς φεγγῖ­τες, στίς σκάλες, στά παράθυρα, στίς σιδεριές, στά φουρούσια, στίς καπνοδόχους καί παν­τοῦ, ὅπου τό περιττό βρίσκει δικαιολογίες γιά νά παρουσιαστεῖ.
Οἱ ἀκα­νό­νι­στοι δρό­μοι, τά κε­νά στόν πο­λε­ο­δο­μι­κό ἱστό, ἡ ἀνοι­κο­δό­μη­ση σέ πλα­γιές, ἡ ἀσυμ­με­τρία τῶν οἰκο­πέ­δων συν­δυ­ά­ζον­ται τυ­χαῖα καί ἐλεύ­θε­ρα μέ τούς ὄγ­κους τῶν κτι­σμά­των καί δί­νουν ἕ­να ἁρ­μο­νι­κό αἰσθη­τι­κό ἀπο­τέ­λε­σμα.
Πρόκειται γιά μιά μουσική τῆς ὕλης, τῶν ὄγκων καί τῆς ὀπτικῆς αἴσθησης, ὅπου οἱ φοῦγκες τῶν  ρυθμῶν καί τῶν συνόλων πλαισιώνονται ἀπό παραλλαγές θεμάτων διακόσμησης καί χαρακτηριστικῶν στολιδιῶν γιά νά συγκροτήσουν μιά συμφωνία στόν χῶρο τῶν τριῶν διαστάσεων.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου