Σήμερα, η επιτυχία του εγχειρήματος εκείνου φαίνεται να αποτυγχάνει: και στη μοντέρνα πόλη, που δημιούργησε η ακμή της σύγχρονης Ξάνθης κατά τη δεκαετία του 1980, και στην ιστορική πόλη, που είναι δημιούργημα των τελευταίων μεταβυζαντινών αιώνων. Η αποτυχία αποτυπώνεται στην ατμόσφαιρα που χάνει την παλιά της γοητεία και περιορίζεται σε ένα κακέκτυπο της σύγχρονης ελληνικής χαοτικής πραγματικότητας.
Ωστόσο, παρά την εξάρτηση από την κρατική χρηματοδότηση, η Παλιά Πόλη έχει αναδειχθεί ως μοχλός ανάπτυξης. Αποτελεί πλέον ουσιαστικό στοιχείο στις πολιτιστικές δράσεις που αποσκοπούν στην ανάπτυξη. Λέγεται ότι ο πολιτισμός είναι προϋπόθεση και επιταχυντής της ανάπτυξης. Ωστόσο, θα πρέπει να κατανοήσουμε για ποιον πολιτισμό και ποια ανάπτυξη μιλάμε.
Ποιό, λοιπόν, είναι το μέλλον της Παλιάς Πόλης ;
Υπάρχει η δυνατότητα την οποία προσφέρει ο συρμός και η κυριαρχούσα βιομηχανία του πολιτισμού.
Δηλαδή η Παλιά Πόλη μπορεί να μετατραπεί σε ένα πεδίο ιδιωτικών επενδύσεων και κερδοσκοπίας, σε τόπο προσέλκυσης ευπορότερων στρωμάτων και σε τουριστικό αξιοθέατο. Η επιχειρηματικότητα θα βρει εδώ ένα πεδίο πραγματοποίησης κερδών. Το δομημένο παραδοσιακό περιβάλλον τότε θα συντηρηθεί. Θα τονισθούν τα μορφολογικά και εικονικά στοιχεία του, ως μια απαστράπτουσα (αλλά συγχρόνως απατηλή) βιτρίνα της πόλης. Προσόψεις και ψιμύθια ψευδοπαραδοσιακής μορφής θα χρησιμοποιηθούν. Παράλληλα, ίσως επιδιωχθεί η αμφίβολη αναβίωση κάποιων παραδόσεων. Θα δημιουργηθεί το περιβάλλον κάποιας μίμησης, αλλά η παράδοση και η αισθητική θα είναι απούσες. Θα έχουμε τότε ένα θεματικό πάρκο, μια απομίμηση ιστορίας και πολιτισμού, –αυτό που λέμε φολκλορισμό. Ενδεχομένως θα πραγματοποιηθεί κάποια ανάπτυξη. Το κόστος, όμως, θα είναι σημαντικό. Γιατί στην περίπτωση αυτή θα απομακρυνθούν από την Παλιά Πόλη τα χαμηλότερα εισοδήματα και οι κάτοικοι οι οποίοι είναι φορείς ζωής και πολιτισμού. Συγχρόνως, όμως, θα διαγραφεί και η πολιτιστική παράδοση. Γιατί ο πολιτισμός δεν είναι μόνο η εικόνα που εντυπωσιάζει τους ξένους, ούτε είναι η απαστράπτουσα εικόνα, που απαιτεί και παρουσιάζει ο τουρισμός. Ο πολιτισμός έχει χαρακτήρα λαϊκό και είναι στενά δεμένος με τον τόπο. Ο πολιτισμός συντίθεται από την καθημερινότητα, την εργασία, τις τέχνες, τις δράσεις και τα όνειρα των πολιτών. Ο πολιτισμός συνθέτει το παραδοσιακό με το σύγχρονο και παράγεται καθημερινά, μέσα και από τον τόπο και όχι αλλού.
Υπάρχει, αντίθετα, η δυνατότητα να υποβληθεί και υποστηριχθεί η πολυπλοκότητα στο δομημένο περιβάλλον και τις κοινωνικές σχέσεις, που σήμερα καθιστούν την Παλιά Πόλη ένα τόπο μοναδικό, όπως προηγουμένως παρουσιάσαμε. Να υποστηριχθούν δηλαδή οι χαμηλές εισοδηματικές ομάδες και το κύριο σώμα των πολιτών, ώστε να αντιμετωπίσουν το οικονομικό βάρος της ανάπλασης του χώρου και των κτισμάτων. Αυτό ήδη έχει γίνει, ως ένα βαθμό από τον Δήμο στην υποδομή του οικισμού. Να πεισθούν (ή να υποχρεωθούν) τα υψηλότερα εισοδήματα να μην χρησιμοποιούν την Παλιά Πόλη ως πεδίο επίδειξης της οικονομικής τους ισχύος και των καταναλωτικών προτύπων τους, (όπως έγινε, για παράδειγμα, στην Πλάκα στην Αθήνα). Να απελευθερωθούν οι λαϊκές εκείνες δυνάμεις, οι οποίες θα υποστηρίξουν την τοπικότητα και θα υπερασπίσουν την ιδιαιτερότητα. Να υποστηριχθεί η διατήρηση λειτουργιών και εξυπηρετήσεων, που συνοδεύουν την κατοικία, τη ζωή και την καθημερινότητα, για να μην κατακλυσθεί η Παλιά Πόλη από κέντρα αναψυχής (όπως έγινε στου Ψυρρή στην Αθήνα και στα Λαδάδικα στη Θεσσαλονίκη). Να αποφευχθεί η δημιουργία του περιβάλλοντος της συνεχούς εμπορευματοποιημένης διασκέδασης και να μην καταντήσει το ιστορικό περιβάλλον κάτι χωρίς έννοια, μουσειακό και άψυχο, μέσα σε ένα ευδαιμονικό διαρκές παρόν.
Αυτό θα είναι και μια πραγματική πολιτιστική δράση άξια του ονόματός της.
(Άρθρο του 2006)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου