Λεπτομέρειες και διακοσμήσεις

Ἡ ἀνέγερση κατοικιῶν μέ τρόπο πού ὑπερβαίνει τίς ἁπλές στεγαστικές ἀνάγκες ἀκολουθεῖ καί προϋποθέτει τόν πλοῦτο, ἀλλά καί ἀπαιτεῖ πολιτισμική ὡρίμανση. Αὐτό, πού εἶναι περιττό καί δέν εἶναι προφανές ὅτι χρειάζεται, δίνει τή χαρά καί τήν ἱκανοποίηση καί ἐκφράζει καί πιστοποιεῖ τήν ἰδιαιτερότητα.

Τό περιττό καί τό ἰδιαίτερο στό δομημένο περιβάλλον πέρα ἀπό τίς μορφές ἐκφράζεται μέ λεπτομέρειες καί διακοσμήσεις. Αὐτές συναντῶνται στίς πόρτες, στά παράθυρα, στούς φωταγωγούς, στίς σκάλες, στίς σιδεριές, στά φουρούσια, στούς φεγγῖτες, στίς μάντρες, στίς κατεργασμένες πέτρες, στίς γωνιές, στά πεζοδρόμια, στά καλντερίμια καί στούς δρόμους.

Ἀνάγλυφα στολίδια προσδιορίζουν τό ἰδιαίτερο καί τό προσωπικό καί δίνουν μιά ψευδαίσθηση αἰωνιότητας μέσα ἀπό χρονολογίες καί κτιτορικές ἐπιγραφές.

 Ὅλες αὐτές οἱ λεπτομέρειες, ἀκολουθῶντας σταθερά μοτίβα –πού μπορεῖ νά γενικευθοῦν, νά ἐσωτερικευθοῦν καί νά γίνουν σύμβολα–, συγκροτοῦν τόν χαρακτῆρα τοῦ τόπου. Ἀπωθημένες στή μνήμη σχηματίζουν μιά ταυτότητα καί ταυτίζονται μέ τόν τόπο.

Τά παράθυρα, οἱ καπνοδόχοι καί τά ρόπτρα φαίνεται νά ὑπακούουν σέ κάποια σταθερά πρότυπα, ὅπως αὐτά συναντῶνται σέ ἕνα πολύ εὐρύ γεωγραφικό χῶρο. Ἐκεῖ ὅμως πού οἱ μαστόροι μποροῦν νά ἀφήσουν ἐλεύθερη τή φαντασία τους καί νά ἱκανοποιήσουν τά μεράκια τους εἶναι οἱ σιδερένιες αὐλόπορτες  καί οἱ σιδερένιες ἤ ξύλινες πόρτες τῶν σπιτιῶν. Ἀμέτρητες εἶναι οἱ πόρτες στά κτίσματα τῆς Ξάνθης καί κάθε μιά τους εἶναι διαφορετική, ὅπως διαφορετικό εἶναι καί τό κάθε κτίσμα στό ὁποῖο ὁδηγοῦν. Ὅσο γιά τά μπαλκόνια, αὐτά φαίνεται νά ὑπακούουν σέ κάποιο τοπικό τύπο καί στίς παραλλαγές του .

Οἱ ποικίλες σιδεριές συνδυάζουν μοτίβα τῆς Κωνσταντινούπολης καί τῆς εὐρύτερης Θράκης μέ ἐμπνεύσεις ντόπιων μαστόρων, ἀλλά καί ἀντίγραφα ἤ δείγματα ἀπό σιδεριές τῶν μεγάλων ἀστικῶν κέντρων τῆς Δυτικῆς Εὐρώπης. Τά παράδοξα καί ἀσυνήθιστα ἀετώματα καί τά στηθαῖα ἱκανοποιοῦν μιά φιλοπαίγμονα διάθεση καί κινοῦν τό ἐνδιαφέρον. Ἀξιοσημείωτα εἶναι τό αὐθόρμητο, ἡ ἐλευθερία καί ἡ πρωτοτυπία τῶν μοτίβων καί τῶν σχεδίων πού τό μεράκι τῶν μαστόρων θεώρησε ἀπαραίτητα γιά τή συμπλήρωση τῶν κατασκευῶν. Χρονολογίες καί κτιτορικές ἐπιγραφές ἱκανοποιοῦν τή ρομαντική διάθεση γιά τήν ψευδαίσθηση τῆς αἰωνιότητας καί γιά κυριαρχία στόν χρόνο. Γύψινα στολίδια καί ζωγραφικές διακοσμήσεις συμπληρώνουν τόν ἰδιαίτερο καί ἀποκλειστικό χαρακτῆρα πού ἰδιοκτήτης καί μάστορας ἀναζητοῦν.